Dok se ljudi širom Srbije bore sa toplotnim talasom, a najeveća temperatura seže i do 40 stepeni, klima uređaj mnogima je jedini spas. Te se postavlja pitanje – kome zahvaliti za ovaj izum?
Vilis Karijer, američki inženjer, smatra se „ocem klima uređaja„. Godine 1902. dizajnirao je prvi moderni sistem za klimatizaciju – izum koji će suštinski promeniti svet.
Na sajtu njegove kompanije Carrier navodi se da je Villis Haviland Karijer rođen 26. novembra 1876. godine u Angoli, u Njujorku. Rođen je na farmi krava nedaleko od Bafala i bio je jedinac.
Kada je imao devet godina, mnogo pre nego što je postao briljantan inženjer, borio se da shvati koncept razlomaka.
Majka mu je pomogla koristeći jabuke. Terala ga je da seče jabuke na jednake delove, a on se kasnije ovoga sećao kao najvažnijeg događaja u svom životu, jer je jednostavnu logiku nastavio da koristi svaki put kada bi se suočio sa komplikovanim problemima.
Karijer je diplomirao mašinstvo na prestižnom Univerzitetu Kornel i nakon toga se zaposlio u Bafalo Fordž kompaniji, preduzeću sa sedištem u Njujorku koje je dizajniralo i proizvodilo parne mašine i pumpe.
Karijer je prvih nekoliko meseci svog novog posla proveo radeći na sistemima za grejanje za sušenje drveta i kafe.
Godine 1902. njegovo preduzeće je dobilo zadatak da osmisli sistem za kontrolu vlažnosti u fabrici za sušenje drveta.
Visoke temperature i nivoi vlažnosti u fabrikama često su dovodili do toga da papir za štampanje upije vlagu iz vazduha i time se ošteti.
Karijer je tako 1902. godine napravio prvi „klimu“ na svetu, uređaj koji je kontrolisao temperaturu, vlažnost i cirkulaciju vazduha, dok je takođe čistio vazduh.
Funkcionisao je uvlačenjem vazduha kroz filter, propuštanjem vazduha preko namotaja napunjenih rashladnom tečnošću, a zatim ispuštanjem tek ohlađenog i isušenog vazduha nazad.
Iste godine je Njujorška berza postala prva zgrada koja je klimatizovana. Karijer je 1906. izdao patent za „Aparat za tretman vazduha“.
Godine 1915, nakon što je kompanija Bafalo Fordž odlučila da se fokusira isključivo na proizvodnju, a ne na dizajn novih proizvoda, Karijer i šest drugih inženjera su udružili svoju životnu ušteđevinu od 32.600 dolara (ili 826.800 dolara u današnjem novcu) kako bi stvorili Carrier Engineering Corporation.
Sa svojom novom kompanijom, Karijer je počeo da širi upotrebu klima uređaja snabdevajući hotele, robne kuće, bioskope i privatne domove. Njegovi klima uređaji su postavljeni u Beloj kući, američkom Kongresu i Medison Skver Gardenu.
Karijer je proveo ostatak svog života poboljšavajući dizajn i funkcionalnost svojih klima uređaja. Preminuo je 7. oktobra 1950. godine u Njujorku.
Preminuo je pre nego što je uspeo da vidi uspeh koji je njegov pronalazak postigao nakon posleratnog ekonomskog buma 1950-ih, kada se klimatizacija brzo proširila širom Sjedinjenih Država i drugih delova sveta.
Karijer korporacija je i danas svetski lider u snabdevanju komercijalnih i stambenih prostora rashaldnim uređajima.
Godine 1998. Karijer je proglašen za jednog od 100 najuticajnijih ljudi 20. veka magazina Tajm (Time).
Izvor: N1
